Çocuklarda ayrýlýk korkusu nasýl önlenir?

[özgüя þαнιη]

Ayrýlýk, hayatýmýzdaki en acý deneyimler arasýnda yer alýyor. Yaþýmýz, cinsiyetimiz, konumumuz ne olursa olsun ayrýlýk ruhumuzda derin izler býrakýyor. Peki çocuklar ayrýlýktan nasýl etkileniyor? Ýþte çocuklardaki ayrýlýk korkusuna dair bilinmesi gerekenler…

Çocuklarda ayrýlýk korkusu nasýl önlenir?

Psikiyatrist/Psikoterapist Yrd. Doç. Dr. Rýdvan Üney, 3-4 yaþ çocuklarýnýn iliþki geliþtirmiþ olduðu kiþi için, kaybetme ya da ayrýlýk korkusu yaþayabileceklerini söyledi.

Yrd. Doç. Üney, "Genellikle anne, baba, büyükanne, ya da bakýcýdan ayrýlýk korkusu oluþabilir. Çocuðun iliþki geliþtirmesine baðlanma diyoruz. Baðlanma, genelde çocuk ile yetiþkin bir birey (çoðu zaman anne) arasýndaki olumlu baðý ifade etmek için kullanýlan bir terimdir. Doðumla birlikte, baðlanma geliþmeye baþlar. Esasen tüm yaþam boyunca; bebeklik, çocukluk, ergenlik ve hatta yetiþkinlik döneminde bile baðlanma þeklimiz, neredeyse ilk baðlanma öykümüzün güvenli olup olmasý ile iliþkilidir. 3-4 yaþ dönemi çocuklardaki kaybetme ve ayrýlýk konusu da, doðumdan bu yana oluþan baðlanma þeklinin bir nedenle problemli bir hal almasý ile oluþur" dedi.

"ÜÇ TÜR BAÐLANMA OLUYOR"

Anne, baba veya bakým veren her kimse çocukla üç tür baðlanma gerçekleþtiðini anlatan Yrd. Doç. Dr. Rýdvan Üney, "Bunlar güvenli, kaygýlý ya da kaçýngan baðlanma olarak adlandýrýlýrlar. Güvenli baðlamada; çocuk baðlandýðý kiþiden ayrýldýðýnda huzursuz olur. Ancak o kiþi geri döndüðünde ise neþelenir, ebeveynini olumlu davranýþlar ile karýþýlar. Güvenli baðlanmýþ olan çocuklar, baðlandýklarý bireylere güvenirler ve bunun sonucu olarak kendilerini güvende hissederler. Baðlandýklarý yetiþkin; bir süre ortamda olmadýðýnda çocuk mutsuz olsa da yetiþkinin geri döneceðine dair güveni vardýr. Bu çocuklar korktuklarýnda ve kaygýlandýklarýnda, yetiþkin geri döndüðünde kolaylýkla yatýþtýrýlabilirler. Kaygýlý baðlanma durumunun nedeni annenin istikrarsýz davranmasýdýr. Anne bazen çocuðunun ihtiyaçlarýný karþýlarken bazen meþguliyeti nedeniyle karþýlamaz ya da karþýlayamaz. Kaygýlý baðlanmýþ çocuklar, baðlandýklarý kiþiden yani anneden ayrýldýklarýnda çok huzursuz olurlar, aðlama nöbetleri oluþabilir. Anne geri döndüðünde dahi sakinleþmekte zorlanýrlar. Yabancýlara karþý þiddetli þüphe davranýþý gösterebilirler. Kaçýngan baðlanan çocuklar, anneyi ya da bakým veren kiþiyi yok sayma eðilimindedirler. Bakým veren kiþi ile tanýmadýðý birini seçme durumuyla karþý karþýya kaldýklarýnda, herhangi birini seçme yönünde davranýþ göstermezler. Çoðunlukla fiziksel istismar ya da duygusal olarak ihmal edilmiþ çocuklarda bu durum sýk görülür. Çocuk baðlandýðý kiþiden zarar görmemek için iliþkiye girmez. Bakým veren kiþi tarafýndan sakinleþtirilemezler" diye konuþtu.

3-4 YAÞA DÝKKAT!

3-4 yaþ dönemi çocuklarýn baðýmsýz davranmaya eðilimli olduðunu dile getiren Yrd. Doç. Dr. Rýdvan Üney, "Anne ve babalarýný taklit etmeye onlarýn giyimlerine özenmeye baþlarlar. Evcilik oyunu oynarlar. Evcilik oyununda anne baba rollerini taklit etme bu dönemin özelliklerindendir. Her þeyi keþfetmeye çalýþýrlar, baðýmsýz hareket etmek isterler. Hayali oyunlar oynarlar. Meraklýdýrlar, sürekli soru sorarlar. Uyumadan önce anne-babayý yanýnda ister. Olumsuz tutturmacý ve inatçý davranýþlar sergileyebilirler. Duygusal tepkilerinin geliþmesiyle, tüm duygu türlerini yaþarlar. Korku ve kaygý, kýskançlýk, öfke ve sevinç sýklýkla gözlenir. Belki de bu dönem çocuðunun en önemli özelliði, kaygý ve korkuyla tam anlamýyla tanýþmasýdýr.

3-4 yaþlarýndaki çocuklar kaybetme ve ayrýlýk korkusu yaþayabilirler. Bu yaþlarda çocuk için; anne, baba veya bakýcý güvenli bir liman olarak deðerlendirilir. Hatta bu nedenle çocuk annenin kucaðýndayken; herhangi bir kiþi onu sevme niyetiyle kucaðýna almaya kalktýðýnda, gitmek istemez ve huysuzlaþýr. Bunun bir baþka görüntüsü de gece yarýsý veya sabah çocuk uyandýðýnda, anne babasýnýn yataðýna gider. Bu dönemin önemli özelliklerinden biri de çocuðun hayal kurabilmesidir. Bu sayede kýsa süreli ayrýlýklarda; çocuk anne veya babasýnýn hayalini kurarak, ayrýlýkla baþ edebilir. Hatta hayal kurma sayesinde; bu yaþlardaki çocuk, anne ve babasýndan birkaç haftalýk ayrýlýða tahammül edebilir. Bazen çocuk, bu dönemin önemli sorunlarýndan olan ayrýlýk ve kaybetme korkusunu þiddetli yaþayabilir. Bu durumda çocukta ayrýlma kaygý bozukluðu (seperasyon anksiyetesi) geliþebilir. Bu problemi olan çocuklar, yapýþarak, aðlayarak, yalvararak ya da bedensel yakýnmalar (karýn aðrýsý, baþ aðrýsý, mide bulantýsý gibi) göstererek ayrýlýða direnç gösterirler. Bu en az dört hafta sürer. Özellikle kreþe veya okula baþlayan çocuklarda sýk görülür" diye konuþtu.

AÞIRI ENDÝÞE YAÞAYABÝLÝRLER

Yrd. Doç. Dr. Rýdvan Üney, 3-4 yaþ çocuklarýnda kaybetme ya da ayrýlýk korkusunun en sýk görülme nedenlerini ise þöyle sýraladý: "Kreþe baþlama, Bakýcý deðiþimi, Anne baba çatýþmalarý, Anne baba ayrýlýðý, Ýlgisiz anne-baba tutumu, Çocuða verilen sözlerin tutulmamasý, Çocuða yalan söyleme, Ebeveynlerden birinin kaybý. 3-4 yaþýndaki çocuklar, kreþe baþladýklarýnda ya da bakýcýya býrakýldýklarýnda doðal olarak korkarlar. Ama ebeveynleri verdikleri sözü tutar ve geleceklerini söyledikleri saatte gelirlerse, çocuklarýn kaygý ve korkularý azalýr. Bu yaþlarda çocuklar ölüm gerçeðini tam olarak anlayamazlar. Ölümü algýlayamasa da anne ya da babasýnýn kaybolmasý, onu endiþeye sevk eder. Bunlarýn dýþýnda 3-4 yaþ çocuklarýnda, kalabalýk yerlerde dolaþýrken anne veya babasýný kaybetme korkusu oldukça belirgindir. Çocuk adeta ebeveynine yapýþýr. Boþanma durumunda ebeveynlerden birinin evi terk etmesi sonucu, çocuk aþýrý endiþe yaþayabilir."

ÇOCUÐUNUZU KREÞE BIRAKACAÐINIZ ZAMAN BUNA DÝKKAT EDÝN!

Yrd. Doç. Dr. Rýdvan Üney, 3-4 yaþlarýnda ayrýlýk ya da kaybetme korkusu yaþayan çocuklarýn ebeveynlerine þu önerilerde bulundu: "3-4 yaþ çocuðunu kreþe ya da bakýcýya býraktýðýnýzda; en azýndan ilk günlerde orada biraz zaman geçirin. Çocuk oraya alýþtýktan sonra, yani oranýn güvenli bir ortam olduðuna ikna olmasýný saðladýktan sonra ayrýlabilirsiniz. Çocuðunuzu yuvadan ya da bakýcýdan aldýðýnýz saatlere özen gösterin. Hep ayný saatte býrakýp, hep ayný saatte alýn. Böylece çocukta endiþenin geliþmesini engelleyebilirsiniz. Yani "annem ya da babam beni terk etmedi onlara güveniyorum" duygusu geliþir. Çocuðunuzu terk etmekle tehdit etmeyin. Yabancý bir ortamda yaramazlýk yapan çocuklara, bazen anneleri "seni burada býrakýr giderim" diyerek tehditte bulunurlar. Bu çocuk için büyük endiþe yaratýr. Çocuklarýnýzla güven iliþkisi oluþturmaya özen gösterin. Güven iliþkisi her dediklerini yapmak anlamýna gelmez. Hediye veya rüþvet vererek güven iliþkisi kurulmaz. Korku hissettiðinde, aðladýðýnda onu yatýþtýrýn. Bu konuda istikrarlý davranýn ki, sizin davranýþlarýnýzýn devamýný ve sürekliliðini gören çocuk, hem size hem de kendisine güvenini geliþtirsin. Eðer onu býrakýp dýþarýda uzun zaman geçirecekseniz ya da bir seyahate gidecekseniz, döneceðiniz zamanla ilgili açýk olun. Onu kandýrmaya kalkmayýn. Bazý ebeveynler çocuklarý aðlamasýn diye yalan yöntemine baþvururlar. Eðer birazdan geleceðim deyip saatlerce ya da birkaç gün dönmezseniz onun güvenini sarsarsýnýz. Sonuç olarak çocuðunuzda yoðun endiþe oluþturursunuz. Hem size, hem kendisine, hem de ileriki zamanlarda dünyaya güveni zedelenecektir. Anne baba boþanmýþsa; evde yaþamayan ebeveyn çocuðunu belirli aralýklarla görmelidir. Ancak bu görüþmelerin hep ayný zamanlarda olmasý önemlidir. Söz verip gelmeyen ya da görüþme saatlerine özen göstermeyen ebeveyn çocukta ayrýlýk ve kaybetme korkusu oluþumuna neden olacaktýr."

Kaynak: http://www.haberturk.com

[kutukdem]

Ayrýlýk, hayatýmýzdaki en acý deneyimler arasýnda yer alýyor. Yaþýmýz, cinsiyetimiz, konumumuz ne olursa olsun ayrýlýk ruhumuzda derin izler býrakýyor. Peki çocuklar ayrýlýktan nasýl etkileniyor? Ýþte çocuklardaki ayrýlýk korkusuna dair bilinmesi gerekenler…

Çocuklarda ayrýlýk korkusu nasýl önlenir?

Psikiyatrist/Psikoterapist Yrd. Doç. Dr. Rýdvan Üney, 3-4 yaþ çocuklarýnýn iliþki geliþtirmiþ olduðu kiþi için, kaybetme ya da ayrýlýk korkusu yaþayabileceklerini söyledi.

Yrd. Doç. Üney, "Genellikle anne, baba, büyükanne, ya da bakýcýdan ayrýlýk korkusu oluþabilir. Çocuðun iliþki geliþtirmesine baðlanma diyoruz. Baðlanma, genelde çocuk ile yetiþkin bir birey (çoðu zaman anne) arasýndaki olumlu baðý ifade etmek için kullanýlan bir terimdir. Doðumla birlikte, baðlanma geliþmeye baþlar. Esasen tüm yaþam boyunca; bebeklik, çocukluk, ergenlik ve hatta yetiþkinlik döneminde bile baðlanma þeklimiz, neredeyse ilk baðlanma öykümüzün güvenli olup olmasý ile iliþkilidir. 3-4 yaþ dönemi çocuklardaki kaybetme ve ayrýlýk konusu da, doðumdan bu yana oluþan baðlanma þeklinin bir nedenle problemli bir hal almasý ile oluþur" dedi.

"ÜÇ TÜR BAÐLANMA OLUYOR"

Anne, baba veya bakým veren her kimse çocukla üç tür baðlanma gerçekleþtiðini anlatan Yrd. Doç. Dr. Rýdvan Üney, "Bunlar güvenli, kaygýlý ya da kaçýngan baðlanma olarak adlandýrýlýrlar. Güvenli baðlamada; çocuk baðlandýðý kiþiden ayrýldýðýnda huzursuz olur. Ancak o kiþi geri döndüðünde ise neþelenir, ebeveynini olumlu davranýþlar ile karýþýlar. Güvenli baðlanmýþ olan çocuklar, baðlandýklarý bireylere güvenirler ve bunun sonucu olarak kendilerini güvende hissederler. Baðlandýklarý yetiþkin; bir süre ortamda olmadýðýnda çocuk mutsuz olsa da yetiþkinin geri döneceðine dair güveni vardýr. Bu çocuklar korktuklarýnda ve kaygýlandýklarýnda, yetiþkin geri döndüðünde kolaylýkla yatýþtýrýlabilirler. Kaygýlý baðlanma durumunun nedeni annenin istikrarsýz davranmasýdýr. Anne bazen çocuðunun ihtiyaçlarýný karþýlarken bazen meþguliyeti nedeniyle karþýlamaz ya da karþýlayamaz. Kaygýlý baðlanmýþ çocuklar, baðlandýklarý kiþiden yani anneden ayrýldýklarýnda çok huzursuz olurlar, aðlama nöbetleri oluþabilir. Anne geri döndüðünde dahi sakinleþmekte zorlanýrlar. Yabancýlara karþý þiddetli þüphe davranýþý gösterebilirler. Kaçýngan baðlanan çocuklar, anneyi ya da bakým veren kiþiyi yok sayma eðilimindedirler. Bakým veren kiþi ile tanýmadýðý birini seçme durumuyla karþý karþýya kaldýklarýnda, herhangi birini seçme yönünde davranýþ göstermezler. Çoðunlukla fiziksel istismar ya da duygusal olarak ihmal edilmiþ çocuklarda bu durum sýk görülür. Çocuk baðlandýðý kiþiden zarar görmemek için iliþkiye girmez. Bakým veren kiþi tarafýndan sakinleþtirilemezler" diye konuþtu.

3-4 YAÞA DÝKKAT!

3-4 yaþ dönemi çocuklarýn baðýmsýz davranmaya eðilimli olduðunu dile getiren Yrd. Doç. Dr. Rýdvan Üney, "Anne ve babalarýný taklit etmeye onlarýn giyimlerine özenmeye baþlarlar. Evcilik oyunu oynarlar. Evcilik oyununda anne baba rollerini taklit etme bu dönemin özelliklerindendir. Her þeyi keþfetmeye çalýþýrlar, baðýmsýz hareket etmek isterler. Hayali oyunlar oynarlar. Meraklýdýrlar, sürekli soru sorarlar. Uyumadan önce anne-babayý yanýnda ister. Olumsuz tutturmacý ve inatçý davranýþlar sergileyebilirler. Duygusal tepkilerinin geliþmesiyle, tüm duygu türlerini yaþarlar. Korku ve kaygý, kýskançlýk, öfke ve sevinç sýklýkla gözlenir. Belki de bu dönem çocuðunun en önemli özelliði, kaygý ve korkuyla tam anlamýyla tanýþmasýdýr.

3-4 yaþlarýndaki çocuklar kaybetme ve ayrýlýk korkusu yaþayabilirler. Bu yaþlarda çocuk için; anne, baba veya bakýcý güvenli bir liman olarak deðerlendirilir. Hatta bu nedenle çocuk annenin kucaðýndayken; herhangi bir kiþi onu sevme niyetiyle kucaðýna almaya kalktýðýnda, gitmek istemez ve huysuzlaþýr. Bunun bir baþka görüntüsü de gece yarýsý veya sabah çocuk uyandýðýnda, anne babasýnýn yataðýna gider. Bu dönemin önemli özelliklerinden biri de çocuðun hayal kurabilmesidir. Bu sayede kýsa süreli ayrýlýklarda; çocuk anne veya babasýnýn hayalini kurarak, ayrýlýkla baþ edebilir. Hatta hayal kurma sayesinde; bu yaþlardaki çocuk, anne ve babasýndan birkaç haftalýk ayrýlýða tahammül edebilir. Bazen çocuk, bu dönemin önemli sorunlarýndan olan ayrýlýk ve kaybetme korkusunu þiddetli yaþayabilir. Bu durumda çocukta ayrýlma kaygý bozukluðu (seperasyon anksiyetesi) geliþebilir. Bu problemi olan çocuklar, yapýþarak, aðlayarak, yalvararak ya da bedensel yakýnmalar (karýn aðrýsý, baþ aðrýsý, mide bulantýsý gibi) göstererek ayrýlýða direnç gösterirler. Bu en az dört hafta sürer. Özellikle kreþe veya okula baþlayan çocuklarda sýk görülür" diye konuþtu.

AÞIRI ENDÝÞE YAÞAYABÝLÝRLER

Yrd. Doç. Dr. Rýdvan Üney, 3-4 yaþ çocuklarýnda kaybetme ya da ayrýlýk korkusunun en sýk görülme nedenlerini ise þöyle sýraladý: "Kreþe baþlama, Bakýcý deðiþimi, Anne baba çatýþmalarý, Anne baba ayrýlýðý, Ýlgisiz anne-baba tutumu, Çocuða verilen sözlerin tutulmamasý, Çocuða yalan söyleme, Ebeveynlerden birinin kaybý. 3-4 yaþýndaki çocuklar, kreþe baþladýklarýnda ya da bakýcýya býrakýldýklarýnda doðal olarak korkarlar. Ama ebeveynleri verdikleri sözü tutar ve geleceklerini söyledikleri saatte gelirlerse, çocuklarýn kaygý ve korkularý azalýr. Bu yaþlarda çocuklar ölüm gerçeðini tam olarak anlayamazlar. Ölümü algýlayamasa da anne ya da babasýnýn kaybolmasý, onu endiþeye sevk eder. Bunlarýn dýþýnda 3-4 yaþ çocuklarýnda, kalabalýk yerlerde dolaþýrken anne veya babasýný kaybetme korkusu oldukça belirgindir. Çocuk adeta ebeveynine yapýþýr. Boþanma durumunda ebeveynlerden birinin evi terk etmesi sonucu, çocuk aþýrý endiþe yaþayabilir."

ÇOCUÐUNUZU KREÞE BIRAKACAÐINIZ ZAMAN BUNA DÝKKAT EDÝN!

Yrd. Doç. Dr. Rýdvan Üney, 3-4 yaþlarýnda ayrýlýk ya da kaybetme korkusu yaþayan çocuklarýn ebeveynlerine þu önerilerde bulundu: "3-4 yaþ çocuðunu kreþe ya da bakýcýya býraktýðýnýzda; en azýndan ilk günlerde orada biraz zaman geçirin. Çocuk oraya alýþtýktan sonra, yani oranýn güvenli bir ortam olduðuna ikna olmasýný saðladýktan sonra ayrýlabilirsiniz. Çocuðunuzu yuvadan ya da bakýcýdan aldýðýnýz saatlere özen gösterin. Hep ayný saatte býrakýp, hep ayný saatte alýn. Böylece çocukta endiþenin geliþmesini engelleyebilirsiniz. Yani "annem ya da babam beni terk etmedi onlara güveniyorum" duygusu geliþir. Çocuðunuzu terk etmekle tehdit etmeyin. Yabancý bir ortamda yaramazlýk yapan çocuklara, bazen anneleri "seni burada býrakýr giderim" diyerek tehditte bulunurlar. Bu çocuk için büyük endiþe yaratýr. Çocuklarýnýzla güven iliþkisi oluþturmaya özen gösterin. Güven iliþkisi her dediklerini yapmak anlamýna gelmez. Hediye veya rüþvet vererek güven iliþkisi kurulmaz. Korku hissettiðinde, aðladýðýnda onu yatýþtýrýn. Bu konuda istikrarlý davranýn ki, sizin davranýþlarýnýzýn devamýný ve sürekliliðini gören çocuk, hem size hem de kendisine güvenini geliþtirsin. Eðer onu býrakýp dýþarýda uzun zaman geçirecekseniz ya da bir seyahate gidecekseniz, döneceðiniz zamanla ilgili açýk olun. Onu kandýrmaya kalkmayýn. Bazý ebeveynler çocuklarý aðlamasýn diye yalan yöntemine baþvururlar. Eðer birazdan geleceðim deyip saatlerce ya da birkaç gün dönmezseniz onun güvenini sarsarsýnýz. Sonuç olarak çocuðunuzda yoðun endiþe oluþturursunuz. Hem size, hem kendisine, hem de ileriki zamanlarda dünyaya güveni zedelenecektir. Anne baba boþanmýþsa; evde yaþamayan ebeveyn çocuðunu belirli aralýklarla görmelidir. Ancak bu görüþmelerin hep ayný zamanlarda olmasý önemlidir. Söz verip gelmeyen ya da görüþme saatlerine özen göstermeyen ebeveyn çocukta ayrýlýk ve kaybetme korkusu oluþumuna neden olacaktýr."

Bilgi için çok teþekkür ederim