AKTÝF DÜÞÜNEBÝLMEK

[eftelya]

sponsorlu reklamlar

Mevcutla yetinmek, yeniliklere kapalý kalmak demektir. Hâlbuki inkiþaf ve terakki için düþünce ve aksiyonun kol kola yürümesi ve hep daha iyinin aranmasý gereklidir. Bu arayýþ içinde olmayan insanlarýn alternatif bulmalarý, üretkenlik ve verimliliði artýrmalarý, sürat çaðýndaki geliþmelere ayak uydurmalarý ve bunlara yön vermeleri mümkün deðildir.

Eðitimdeki klasik anlayýþa göre, bilgi edinmek yeterlidir, fakat artýk bu anlayýþýn modasý geçmiþtir. Bilgileri nerede, nasýl ve ne zaman kullanacaðýný bilmeyen bir insan, ne kadar çok þey bilirse bilsin tesirli olamaz. Eðer bizler belli bir konuda, mükemmel ve yeterli bir bilgiye sahip olabilseydik, düþünmeye gerek kalmazdý. Ancak böyle mükemmel bir malûmata ulaþmak çok zor olduðu için, çoðu zaman bilgi azlýðýný düþünme fazlalýðýyla telâfi etmeye çalýþýrýz. Demek ki, yeterli bilgiye sahip olmak kadar iyi düþünebilmek de önemlidir.

Aktif düþünebilmek için, klasik düþünme alýþkanlýklarýndan kurtulmamýz gereklidir. Artýk müzakerelerin münakaþalara dönüþmesine son verilmelidir. Tabii bunun için diyalektiðe dayalý düþünme alýþkanlýklarýnýn kaynaðýný fark etmemiz lazýmdýr. Bilindiði gibi, batýnýn “Orta Çað”ýnda, düþünme ve öðrenme, kilisenin tekelindeydi. Kilise okullarý idare, düþünürleri istihdam ediyordu. Bu düþünürlerin görevi, o devirdeki dini düþünceyi müdafaa etmekti. Bunu da “mürtedler”e saldýrarak yapmaya çalýþýyorlardý. Ancak bu hiç de kolay deðildi, zira tahrif olmuþ gerçeklerin tatmin etmediði bu insanlar çok zekiydi. Dolayýsýyla tartýþma ve yýkýcý tenkit hususlarýna aðýrlýk verildi. Ýrtidat hâdiselerinin saçmalýðýný ispatlayabilirlerse, dini düþüncelerini muhafaza edebileceklerine inanýyorlardý. Ancak þu gerçeði unutuyorlardý: Baþkalarýnýn hatalý olduðunu ispatlamak, onlarýn haklý olduðunu göstermez. Ýnsanýn hep haklý çýkmak için düþünmesi, hep kendi fikirlerini empoze etmek için kafa yormasý, kendisine hiçbir þey kazandýrmaz. Sürekli haklý çýkmakla insan ne öðrenebilir ki? Batýlýlara kýyasen Japonlar, keþif, vukuf ve idrak yoluyla fikir alýþveriþi üzerinde daha çok dururlar; anlamaya çalýþýrlar. Yüzde doksam doðru olan bir fikrin yüzde onuna takýlýp kalmaz, insafsýzlýk yapmazlar. “Ben haklýyým, sen haksýzsýn” þeklindeki siyah-beyaz mantýðýný bir kenara býrakarak, müþterek bir þekilde dinlemeye, keþfetme ye ve idrak etmeye gayret ederler.

Aktif düþünmenin önemli bir boyutu da, düþünce ve aksiyonun birbirine destek olmasý, yerinde ve zamanýnda karar verilerek tatbikata geçirilmesidir. Radarýn mucidi olarak kabul edilen Sir Robert Watson-Watt þöyle der: “Bugün belli bir fikir edinirsiniz, yarýn daha iyi bir fikir edinirsiniz, en iyi fikri ise asla edinemezsiniz.” Tasarýmý sürekli deðiþtiren bir tasarýmcý, imalatý imkânsýz kýlar. Eðer bu yazý tekrar yazýlsaydý, daha iyi olacaktý, ancak bu inkiþaf sürecinin sonu olmadýðý için basýlmasý da mümkün olmayacaktý. Dolayýsýyla tasarýmlarý belli bir sürede geçici olarak durdurmak pratik bir ihtiyaçtan kaynaklanmaktadýr. Düþünmenin yaný sýra, karar verme de çok önemlidir. Karar verirken þu hususlara dikkat edilmelidir: Acaba hangi þartlarda karar verilmektedir? (Sakinken, panik halinde, ihtilaf durumunda, baský altýnda vs.). Hemen karar vermeye gerek var mýdýr? Karar verilmezse bir fýrsat kaçacak mýdýr?

Aktif düþünebilmek için aktif kelime ve kavramlara ihtiyaç vardýr. Birçok mevzunun saðlýklý bir þekilde müzakere edilememesinin bir sebebi, mevcut kelimelerin anlamlarýndaki “kirlenme” dir. Peþin hükümler ve taassubun bir kaynaðý da budur. Kompleks bir þeyi basit bir þekilde ifade etmeye çalýþtýðýnýzda, meseleyi “popülarize” ettiðiniz söylenir; stratejik ifadeler kullandýðýnýzda ise “takiyye” yaptýðýnýz. Bu tür ithamlar, aktif düþünmeye alýþmamýþ, sathi ve sert yorumlar yapma kolaylýðýna kaçan insanlardan kaynaklanýr.

Yeni kelimeler olmadan yeni kavramlarý (mânâlarý) “yakalayamayýz”. Eskimiþ kelimeleri kullanýrsak, bu kavramlar, eski kavramlara “kayar” gider. Demek ki, aktif düþünebilmek için ülfeti kýrýcý, yeni tabirlere ihtiyaç vardýr. “Paradigmanýn enigmaya dönüþmesi”, “yeni insan”, “ýþýk evler”, “yeryüzü mirasçýlarý”, bu tabilere birer mükemmel misaldir.


Aktif düþünmede þu noktalara dikkat edilmelidir: 1. Her zaman tecessüs (merak) içinde olmalýdýr.

2. Hiç ihtiyaç olmadýðý zamanlarda bile alternatifler aranmalýdýr.

3. Ýnatçýlýk deðil, yeni þeylere açýklýk peþinde olunmalýdýr.

4. Ne kadar haklý veya zeki olduðunu göstermek için deðil, keþfetmek, samimi müzakerede bulunmak için düþünülmelidir.

5. Olumsuz deðil olumlu, yýkýcý deðil yapýcý düþünmeye alýþýlmalýdýr.

6. Sabýrla, þefkatle, soðukkanlýlýkla baþkalarýnýn fikirleri dinlenilmelidir.

7. Karar alma kabiliyeti geliþtirilmelidir.

8. Hedefler belirlenmelidir.

9. Niyetleri performans haline getirmeye çalýþmalý, yerinde ve zamanýnda tatbikata geçme melekesi inkiþaf ettirilmelidir.

10. Lateral (çok alternatifli) düþünmeye alýþýlmalýdýr. Yani sýradýþý yaklaþýmlar yapýlmalý, farklý perspektiflerden mesele ele alýnmalýdýr. Zihnin modelleyici yapýsý alternatiflerden ziyade kat’iyet aradýðý için, lateral düþünmek pek kolay deðildir. Zihni egzersizlere ihtiyaç vardýr.

yusuf ALAN

[Safari]

Teþekkürler.

[prenses_o6]

Güzel bir yazý olmuþ eline saðlýk eftelya...

[çocuk]

tþkler