Ýstanbul'un tarihi, coðrafi durumu ile çok yakýndan ilgilidir. Þehirde daha tarih öncesi çaðlara ait bir takým yerleþim bölgeleri olduðu tespit edilmiþtir. 1942 - 1952 yýllarý arasýnda Kadýköy çevresindeki Fikir Tepesinde yapýlan kazýlar sýrasýnda M.Ö. 3.000 yýlýna ait bir takým aletler, iskeletler bulunmuþtur. Bu durum Ýstanbul'un Asya kýyýlarýnda o çaðlarda insanlarýn yaþadýðýný açýkça ortaya koymaktadýr. Rumeli tarafýnda da kazýlar yapýlacak olursa buralarda da çok eski çaðlardan kalma çeþitli kalýntýlara rastlanacaðý sanýlmaktadýr.
Bugünkü Ýstanbul þehirlerinin çekirdeðinin yani Haliç'in güneyinde kalan parçanýn ilk sakinleri Trak'lardý. Fenikeliler ise Kadýköy'ünde yerleþmiþlerdi. Bilindiði gibi Traklar Hint-Avrupa Fenikeliler ise Sami ýrklarýndandýr. Yunanlýlara göre; Yunanistan'ýn Megara þehrindeki Byzas'ýn yönetimindeki bir Yunanlýnlar kafilesi M.Ö. 658'de bugünkü Srayburnu'na gelip yerleþtiler. Bundan sonraki yüzyýllarda þehir yavaþ yavaþ ikinci derecede bir liman ve ticaret þehri olmaya yüz tuttu. Roma egemenliði altýnda iç baðýmsýzlýðýný koruyan bu ticaret þehri, ancak M.S. II. yüzyýlda bir Roma sitesi oldu.
Ýmparator Konstantin, 325'te yeni ve büyük bir þehir yapýmýna giriþti.11 Mayýs 330'da bu þehir kesin olarak Roma'nýn yerine dünya imparatorluðunun baþkenti oldu. Daha Konstantin devrinde þehrin nüfusu 200.000'i geçti. Fakat birkaç milyonluk Roma'nýn kalabalýklýðýna ve büyüklüðüne eriþmekten uzak bulunuyordu. 395'te imparatorluk ikiye ayrýlýnca Ýstanbul Doðu Ýmparatorluðu' nun baþkenti oldu. Justinianus devrinde yani VI. Yüzyýlda nüfusu milyonu aþtý, dünyanýn en büyük þehri haline geldi. VII. Yüzyýlýn sonundan baþlayarak Baðdat nüfusu, büyüklüðü ve zenginliði bakýmýndan Ýstanbul'u geride býraktýysa da , þehir hiçbir zaman milyonu aþan nüfusunu kaybetmedi. Ancak Latinler' in iþgalinde bu büyük nüfus daðýldý.
Asya'da ki imparatorluklarýnýn yýkýlmasý üzerine Avrupa'ya gelen ve bu kýtanýn en büyük kýsmýnda olan Hun Türklerinin hakaný Atilla, 447'de Büyükçekmece'ye kadar geldi; fakat Bizans'ý yýllýk bir vergiye baðladýktan sonra geri döndü. Hun' lardan sonra gene Asya da ki imparatorluk tahtýný kaybeden Avar (Apar) Türkleri Avrupa'ya geldiler ve 616'da Ýstanbul'un önlerine kadar ilerlediler. 626 yýlýnda Avarlar'ýn þehri kuþatmasý, tarih boyunca Bizans'ýn karþýlaþtýðý en önemli tehlikelerden birini meydana getirdi. Kadýköy ve Üsküdar tarafýndan da Ýranlýlar (Sasaniler) bu kuþatmaya katýlýyorlardý. Büyük þans esri olarak Bizans bu kuþatmayý aðýr þartlarla atlattý.
Ýslam dinin ortaya çýkmasýndan sonra Araplarýn baþlýca hedeflerinden biride Ýstanbul oldu. 668-669 kuþatmasý gelecekteki halife Yezid'in baþkomutanlýðý altýnda yapýldý. 665'te Bizans donanmasýný yok eden Ýslam donanmasý bu kuþatmaya açýk bir kapý hazýrlamýþtý. Bu sefere Peygamberin bayraktarý Halid Ýbni Zeyd (Ebu Eyyubu'l-Ensari) ve Peygamberin birçok arkadaþý katýldý. Bu kuþatmadan bir sonuç çýkmayýnca Halife Muaviye, 673-674'te þehri bir kere daha karadan kuþattýrdý. Araplar Kapýdaðý yarýmadasýnda üslenerek tam yedi yýl sefer mevsiminde Ýstanbul önlerinde göründüler. Fakat bileþimi yalnýz Bizanslýlar tarafýndan biline "Rum Ateþi" yüzünden bir sonuç çýkmadý. 713-714'te tekrar Prens Mesleme, tekrar Ýstanbul'u kuþattý. Bu kuþatma Bizans'ý yýkýlma tehlikesiyle yüz yüze getirdi. Araplarýn þehri almasý ve Avrupa'ya hakim olmasý bir gün meselesi sayýldý. Fakat Ýmparator Leon'un enerjisi durumu kurtardý. Bu kuþatma Avrupa tarihinin dönüm noktalarýndan biri sayýlýr.781'de gelecekteki halife Harunureþid'te þehri kuþattý; fakat yýllýk vergi karþýlýðýnda geri çekildi.
Bundan sonra Bulgar Türkleri, Ýstanbul için en büyük tehlike teþkil etti.813'te Kurum Han, Bizans ordusunu Edirne meydan savaþýnda yok ettikten sonra, þehri kuþattý. Fakat kat kat surlarýnýn ululuðu ve dayanýklýlýðý Bizans'ý gene kurtardý. 1090'da baþka bir Türk topluluðu, Peçenekler Çekmece'ye kadar geldiler.
Malazgirt'ten birkaç yýl sonra Selçuklu Türkleri Üsküdar'a kadar geldiler ve Ýznik'i Türkiye'nin baþkenti yaptýlar; fakat Avrupa'ya geçemediler. Birinci Haçlý seferi Bizans'ý Selçuk Türklerinden kurtardý. Ve Bizans'ýn Türkler tarafýndan fethini 3,5 yýl geriye itti.
16 Nisan 1204'te, Bizans'ý Türklerin elinden kurtarmak emeliyle hazýrlanan Haçlý Seferinin dördüncüsü, özellikle Bizans'a yöneldi. Þehrin heybeti ve zenginliði karþýsýnda gözleri kamaþan fakir Avrupalýlar, Ýstanbul'u þiddetli bir savaþtan sonra aldýlar. Tarihte ilk defa olarak þehre barbarlar egemen oldular. Milyonluk þehir en müthiþ yaðma, katil ve saldýrýlarla karþýlaþtý ve zenginliðinin büyük kýsmýný kaybetti. On binlerce elyazmasý yakýldý. Kiliseler son þamdanlarýna kadar yaðmalandý. On binlerce Ýstanbullu kýlýçtan geçirildi. Kadýnlar saldýrýya uðradý. Bütün bu hareketlere yalnýz savaþçýlar deðil, Latin Rahipleride katýldý. Ýznik'e sýðýnan Bizans Ýmparatorluðu baþkentini Latinler'in elinden almak için amansýz bir mücadeleye giriþti. Latinler Ýstanbul'da bir imparatorluk kurdular ve tahtý bir Fransýz Hanedanýna verdiler. Sonunda 1261'de Paleologoslar'ýn idaresindeki Bizanslýlar Ýstanbul'dan Latinleri kovdular. Ýmparatorluðun baþkenti Ýznik'ten tekrar Ýstanbul'a nakledildi. Fakat bu dönemde þehrin nüfusu tahminlere göre yarým milyondan da aþaðýya düþmüþtü. Bununla beraber -Ýspanya'da ki Arap þehirleri hariç- Avrupa'nýn en büyük þehri idi. Bu devre kadar Hýristiyan Avrupa'da hiçbir þehrin nüfusu 150.000'i aþmamýþtýr.
Bundan sonra Bizans, Osmanlý Türkleri ile karþý karþýya kaldý. Daha sonra Orhan bey Üsküdar'a geldi. Ýmparator ile pek sýký iliþkiler kurdu. 1390 baharýnda Orhan Gazi'nin torunu Yýldýrým Bayezit, þehri kuþattý fakat aðýr vergi karþýlýðýnda kuþatmayý kaldýrdý. Yýldýrým'ýn Ýstanbul'u almak azim ve kararý kesindi. Ancak Timur olayý bu fethi yarým yüzyýl geride býraktý. 1396'da Türkleri Avrupa'dan sürmek ve Bizans'ý kurtarmak için gelen bütün Avrupa devletlerinin kuvvetlerinden meydana gelmiþ büyük Haçlý ordusunu yok eden yýldýrým Anadolu Hisarý'ný yaptýrdý ve 1397'de þehri kuþattý. Fakat kuþatma savaþýna girmedi; büyük Türk birliklerini þehre baðlamak istemedi. Uzun süren bir abluka ile Bursa gibi Ýstanbul'un da boyun eðip teslim olacaðýný düþündü. Bizans bu durumdayken Timur, 1402'de Yýldýrým'ý yendi.
Yýldýrým'ýn oðlu Musa Çelebi, 1411'de Ýstanbul'u kuþattýysa da alamadý. Yýldýrým'ýn torunu II. Murat'ýn 1422'nin 15 haziranýndan 24 aðustosuna kadar süren pek þiddetli savaþlara sahne olan kuþatmasý, artýk þehrin son günlerini yaþadýðýný gösterdi. Anadolu'da bir ayaklanma olmasý, Bizans'ý bu defada kurtardý. Fakat II. Murat'ýn oðlu II. Mehmet, þehri almayý hemen hemen bir sabit fikir haline getirmiþti. 29 Mayýs 1453'te Ýstanbul'u alarak Ortaçað'a son verdi.
Konu: ÝSTANBUL TARÝHÝ (Okunma sayýsý 1806 defa)
26 Nisan 2008, 18:39:47 Cts