Bir satranç oyuncusunun, hele bir Büyük Usta’nın, hele hele bir Dünya Şampiyonu’nun beyni nasıl çalışır acaba? Kaç hamle ileriyi hesaplayabilir, aklında kaç oyunu tutabilir? Acaba büyük oyuncular birer deha mıdır? 22 yaşında Dünya Şampiyonu unvanını (1985’te Anatoli Karpov’u yenerek) ele geçiren Gari Kasparov “How Life Imitates Chess” adlı kitabında bu soruların kendisine çok sorulduğunu, ama karşısındakileri hayal kırıklığına uğratmak pahasına da olsa, “sadece 4-5 hamle ilerisini hesap edebildiği” ve “bir dahi olmadığı” cevabını verdiğini söylüyor.
Bunun içinde mutlaka alçak gönüllülüğün payı büyük, dünyanın en genç satranç şampiyonu olmak ve 15 yıl unvanını muhafaza etmek için, insanda bazı “özel yetenekler” olması gerekir herhalde.
Kasparov kitabında hayatın aslında büyük bir satranç partisi olduğunu ve bu muhteşem oyundan başarı ve yüksek performans konusunda pek çok ipucu çıkarılabileceğini söylüyor. İşte, büyük ustanın yöneticilere 4 tüyosu:
1- MZK (Malzeme – Zaman – Kalite) yöntemini benimseyin
Bir satranç oyuncusunun önemli meziyetlerinden biri, durumu hızlı ve doğru değerlendirmektir. En iyi hamleyi yapmak için, önce durumu en doğru şekilde değerlendirmek gerekir. Bir satranç oyuncusu (çok basitleştirerek) önce kendi taşlarını ve rakibinin taşlarını sayar, kontrol eder: Oyunculardan birinin taş üstünlüğü var mıdır, varsa nedir?
Yönetici de (tıpkı bir satranç oyuncusu yahut bir komutan gibi) önce elindeki “malzeme”ye bakar, gücünü hesaplar. Gerçekleştirmesi gereken proje için yeterli gücü var mıdır?
Şampiyon ardından “zaman” değerlendirmesi yapar. Kendisinin ve rakibinin kullanabileceği ne kadar zamanı vardır?
Nihayet, “durum değerlendirmesi” yapar: Bazen taş üstünlüğü rakiptedir ama, sizin taşlarınız öyle yerleştirilmiştir ki, kazanma şansınız daha yüksektir. “Bir çatışmada, sayıca üstünlükten çok, hafif ve hareketli güç daha şanslıdır” diyor Kasparov.
2- Verimli düşünmeyi öğrenin
Taşları, zamanı ve durumu değerlendirdiniz. Şimdi en doğru hamleyi belirleyeceksiniz.
Satrançta, acemi oyuncu “bütün ihtimalleri değerlendireceğim” diye çok vakit kaybeder, kaybolur gider. Oysa şampiyon, “akılcı” 3-4 hamleye odaklanır. Bu duruma gelebilmek için, bir yöntem şarttır elbette. Dünya şampiyonu, kendi yönteminin adını “karar ağacını budamak” koymuş. Yani sadece radikal 2-3 alternatife kafa yormak.
Kasparov bu metodu çalışma hayatına bir örnekle uyguluyor: “Bir yönetici, çalışma hayatında bir hamle yapmak istiyor. Eğer “kötü bir oyuncu” ise, kafasında bir sürü ihtimal gezdirir; “Acaba başarılı olmak için daha çok mesai yapmam mı gerek? Yoksa golf kulübüne üye olup çevre mi edinsem? Ne yapsam?” Ve sonuçta, harekete geçmez ve elle tutulur bir şey yapmaz. Oysa MZK yöntemini kullanan “iyi oyuncu” iyi maaş almasına rağmen şirketten istifa edip bir MBA yapar; belki dışarıdan bakınca para ve zaman kaybetmiş gibi görünür ama, elinde diplomasıyla daha iyi bir iş bulur kendine.
3- Agresif olun
Hálá, her şeye rağmen alternatifler arasında bir seçim yapamadıysanız, içgüdünüze güvenin. “Hızlı karar vermek durumundaysanız, içgüdü ve sezgi esastır.”
Kimi insan riske girer, kimi yapı olarak dikkatlidir. Kasparov gibi bir “saldırı ustası” için tereddüte yer yok: “Saldırganlık, rakibin üstünde baskıyı arttırır. Ve rakibi ölümcül hataya zorlar…”
Çalışma hayatına gelince, “İyi bir insan olmak veya olmamak meselesi değil; kendini ve çevresini sürekli en iyi olmak için baskı altında tutmak. Hatır-gönül, iş-olacağına-varır… bunlara hayatta yer yok!”
4- Rutini kırın
Rus şampiyonun son büyük kuralı: Bizi, tecrübelerimize dayanarak karar vermeye yönlendiren rutin kolaylığından kaçınmak.
“Her kararda, her adımda yaratıcı olmak bizi mükemmelliğe yaklaştırır” diyen Kasparov, Jack Welch’ten örnek veriyor; General Electric’in efsanevi CEO’su, şirketin verimi azalan en yaşlı yöneticilerinden birine “dönüşte tecrübelerini unutup, şirkete yeni girmiş gibi hareket etmek üzere” bir aylık izin vermişti.
Kasparov, bunu başarmak için “tamamladığınız son projeyi gözden geçirin, yaptığınız hataları, açığınızı belirleyin ve bir daha sefere tamamen farklı hareket edin” diyor.
Kaynak : Hürriyet İK
