Psikoterapi en genel anlamıyla bireyin davranışlarını değiştirmeye yönelen bir uygulamadır. Amaç, bireye öğrendiği “başa çıkma becerilerini” yaşam boyu karşılaşabileceği stres durumlarında uygulamayı öğretmektir. Davranış ekolünün bilimsel yaklaşımı ve öğrenme kuramlarının genel ilkelerinden yola çıkarak, bireylerin psikolojik sorunlarını ortadan kaldırmak için bir dizi tekniğin uygulanmasıdır.
Davranış tedavilerinde;
* Bilimsel yaklaşım esastır
* Bireyin davranışı odak noktasıdır
* Hedef davranışı sürdüren koşulları değiştirmeye yöneliktir.
Örneğin asansöre binemeyen bir panik atak hastasında;
Asansör——-kaygı————-kaçınma davranışı
Asansör———–relaksasyon———-yaklaşma ile yer değiştirir.
[box type=”info” ]
* Bireyin tedavi sürecine aktif katılımı önemlidir.
* Sorunlu davranış ve bunları sürdüren koşullar sürekli değerlendirilir.
* Amaç uyumsuz davranışları ortadan kaldırıp, yerine uyumlu davranışları koymaktır.
[/box]
Davranış tedavi tekniklerinin temeli klasik koşullama, edimsel koşullama ve sosyal öğrenme kuramlarına dayanmaktadır.
Klasik koşullama fobik, obsesif kompulsif ve diğer kaygı bozukluklarında etkilidir.
Edimsel koşullama saldırganlık, alkol madde bağımlılığı, sapkın cinsel davranışlar, zeka geriliği, otizm, atılganlık eğitimi gibi beceri eksikliklerinde Sosyal öğrenme kuramı ise model alma ve taklitle öğrenmeyi gerektiren durumlarda kullanılması ve her üç yaklaşımın eklektik biçimde bireyin ihtiyacına göre ele alınması tedavide esastır.
BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİ
Bilişsel davranışçı terapi davranışçı yaklaşımın metodolojik özelliklerini ve bazı tekniklerini içermekle birlikte davranış ve duygu arasındaki bilişsel faktörleri de işin içine katmaktadır.
Kişinin belirli bir uyarıcıyı algılama biçiminin, bilişsel şemalarının, varsayımlarının, rasyonel olmayan düşüncelerinin, uyarıcı karşısında tekrarlanan olumsuz otomatik düşüncelerinin patolojik duygu ve davranışa yol açtığı ve terapide bu bilişsel yapı ve süreçlerin ortaya çıkarılması ve değiştirilmesi gereği vurgulanmaktadır.
Bilişsel davranışçı terapi özellikle kaygı bozukluklarında ( panik, agorafobi, basit fobi,sosyal fobi,OKB) fizyolojik, davranışsal ve bilişsel olmak üzere üç temel boyutta ele alınmaktadır.
Fizyolojik boyutta ;
Çarpıntı, baş dönmesi, nefes almada güçlük, terleme, titreme, mide ağrısı gibi aşırı uyarılma ile ilişkili şikayetler vardır. Terapide bu uyarılmayı azaltmak için derinlemesine gevşeme teknikleri ve aşamalı gevşeme ile farkındalık sağlanır. Daha sonra buna imajinasyon teknikleri eklenir.
Davranışsal boyutta;
Kaçınma davranışı kaygıyı azalttığı için olumlu pekiştirme süreci ile daha da kuvvetlenir. Bu boyutta kaçınma davranışını engellemek ve kaygı uyandıran uyarıcı ile kişinin aşamalı olarak yüz yüze gelmesi sağlanır. Eğer beceri eksikliği söz konusu olursa kişiye sosyal becerilerde öğretilir
Bilişsel boyutta ise;
İçsel ya da dışsal uyaranlar sonucu tehlike şemalarının aşırı aktive olması, seçici algılama, aşırı genelleme, kişiselleştirme gibi bilişsel süreçler kaygının ortaya çıkmasında ve devamında önemli rol oynamaktadır. Kişinin uyaran ve kaygı arasındaki otomatik düşünceleri ve yapıcı olmayan süreçleri fark etmesi amaçlanır. Çeşitli teknikler kullanılarak bilişsel yeniden yapılanma sağlanır.
Sağlık ve mutlulukla…
