Albert Einstein, “Çok fazla okuyan ama aklını çok az kullanan birinde düşünce tembelliği meydana gelir” der. Alanınızla ilgili sürekli öğrenme çabasında olmak doğru kararlar almak açısından tek başına yeterli değildir. Peki düşüncel etkinliği geliştirmek için ne yapmalı?
Ünlü psikolog Linda Elder’e göre bunun yolu kritik düşünme becerisini geliştirmek, yani düşünce sürecini sorgulamak. “Rutin şekilde ve sürekli olarak düşünme tarzımızda bir hata aramalıyız.”
Elder’in bu beceriyi geliştirmek için önerdiği 3 yol var
1. Amacınızı belirleyin. Her karar, bir amaca hizmet eder. Elder, “Kritik düşünürken bilgi toplamak gibi temel davranışların ötesine geçmek önemlidir,” diyor. Bilgi toplamak ilk adımdır, bilgiyi yorumlamalı, onu amaca en uygun şekilde değerlendirmelisiniz.
Örneğin, rakipleriniz hakkında bilgi sahibi olmak, yorumlamanın ilk adımıdır. Hangilerinin, gireceğiniz pazarda yeni ürün yaratma kapasitesine sahip olduğunu belirlemek ise, bilgiyi yorumlamaya girer.
Amacınızı netleştirin, sonra:
- Bunu kendinize ve takımınıza söyleyin.
- Bunu yazarak bilgisayarınıza veya panonuza yapıştırın. Amacınız, sizin çıkış noktanız.
- Aldığınız her kararın amacınıza hizmet ettiğinden emin olun. Amacınız, arka fonda çalan müzik gibi her zaman aklınızda olmalı.
2. Hatalarınızı inceleyin. Bir problemi çözerken en sık yapılan hata, duruma sadece kendi açımızdan bakmaktır. Genelde müşterilerin, iş arkadaşlarımızın veya çalışanlarımızın bakış açısını atlarız. Hemen çözüme varmaya çalışırız. Sonuç: başarısız ürünler veya gereksiz harcamalar.
Kritik düşünme becerisi geliştirirken, etkin karar almanızı engelleyen eğilimlerinizi farkedin. “İrrasyonel fikirler genelde bilinçaltından kaynaklanır.” diyor Elder, “Düşüncelerimizi dile getirdiğimizde, çarpık düşüncelerimizi farketmemiz daha kolaylaşır.”
Bunu yapmak için, kendi bakış açınızı dile getirin. Kendinize şunları sorun:
- Bu durum hakkında ne düşünüyorum?
- Bana göre önemli noktalar neler?
- Aldığınız kararla ilgili tüm tarafların düşünce ve tepkilerini hesaba katıyor muyum? Atladığım bir şey olabilir mi?
3. Eylemlerinizin yaratacağı sonuçları düşünün. Karar alma becerinizi aldığınız kararların sonuçlarını düşünerek geliştirebilirsiniz. Bunu yaparken elinizdeki soruna farklı bakış açılarından bakmanız gerek. Elder şöyle söylüyor: “Hataların çoğu insanların çoğunun düşünsel anlamda tembel olmasından kaynaklanıyor. Önlerinde uzanan bir görüş açısını değerlendirmek istemiyorlar.”