Ödüllendirmek ve ödülün kısa ve uzun vadedeki sonuçları mutlaka değerlendirilmelidir. Bir işin tamamlanması durumunda belirli bir ödül alınacağı bilgisi o işin yapılmasını daha da tetikler düşüncesi yaygın bir düşüncedir. Ancak yapılan araştırmalar sonunda ödül olan işlerde karşıdakiler biran önce bitirmek ve ödüle ulaşmak istemektedirler. Bu durum da doğal olarak yapılan işe yansımaktadır.
Bu konuda yapılan deneyde uzmanlar insan eylemlerinde 2 önemli faktörün olduğu sonucuna varmışlardır : içsel ve dışsal faktörler.
Ödüllendirmek ve Yapılan Deney
Ödüllendirmek üzerine yapılan deneyin içeriğine baktığımızda bir grup çocuktan resim yapmaları beklenmiştir. 3 gruba ayrılan çocuklardan birinci gruba resim çizmeleri durumunda ödül alacakları söylenmiştir. İkinci gruptakiler karşılığında bir şey almayacaklardır. Ve son olarak üçüncü gruptaki çocukların ise çizdikleri resim karşılığında sürpriz bir ödül alacakları söylenmiştir.
İlk aşamanın ardından çocuklar tekrar bir araya getirilir ve yeniden resim çizmeleri istenir. Bu sefer farklı olan ise tüm gruptakilere resim çizmeleri durumunda bir ödül verilmeyeceğidir. Ortaya çıkan sonuç oldukça şaşırtıcıdır. Bir önceki deneyde ödül almayan ve sürpriz ödül alan çocuklar ne ödül alacağını bilen gruptakilere nazaran resim çizmeye daha fazla vakit ayırmışlardır.
Ödüllendirme Deneyinin sonuçları
Yapılan işlerde dışsal motivasyon yaptığımız iş üzerinde özerkliğimizi kaybettiğimiz hissini oluşturmakta ve bir şey yaparak duyduğumuz tatmin hissinin azalmasına sebep olmaktadır. Ayrıca yapılan işlerde tek motivasyonun belirli bir ödül olması eylemden uzaklaşma durumunu ortaya çıkarmaktadır.
Ödüllendirmek Zararlı mı?
Çoğu insanın ödüller için çalışıyor olması uzun vadede yaptığı işten uzaklaşmasına ve daha ileri aşamada işi zorunluluktan yaptığı fikrine yoğun bir şekilde kapılmasına sebep olmaktadır. Bu düşüncenin sonucunda kişiler yaptıkları işlerden duydukları öz tatmin duygusundan kopmaya başlamaktadırlar. Tom Sawyer etkisi olarak adlandırılan bu durum sevilmeyen bir işi karşılığında ödül ile sevdirme mantığına dayanmaktadır. Kısa vadede işin sevilerek yapılıyor gibi gözükmesi uzun vadede temel amacın yapılan iş değil ödül olduğunu ortaya çıkarabilir.
Yazan : Ahmet Burak Aydemir, medium
