Tatile çıkıldığında stres azalır mı? Tatil stresten uzaklaştırır mı? Applied Research in Quality of Life dergisinin 2010 yılında yapmış olduğu bir çalışmaya göre insanlar tatilden döndükten sonra mutlu olmadığı ifade edilmiş. Peki tatilden döndükten sonra hem mental hem de fiziksel olarak maksimum verimi almak için hangi yolları izlemeliyiz?

Tatil Stresi Azalttığında… Ve Azaltmadığında

Olayın gayet basit olduğunu düşünmüştüm: Tatiller eğlencelidir, Amerikalılar streslidir ve mutluluk verimlilik ile satışları artırır. Bu yüzden insanlar daha çok tatile çıkmalı, değil mi? Ama araştırma bu çizginin her daim bu şekilde ilerlemediğini gösteriyor. Her tatil birbirine eşdeğer değil.

Ekonomik ve Politik Araştırma Merkezi’nin 2013 raporuna göre, yasal olarak yalnızca bir ücretli izin günü bile vermeyen tek gelişmiş ülke ABD. Hükümet, devlet çalışanları için tatil beyan ediyor ama işverenlerin “tatil günlerinde” ücret ödemesi gibi bir yasal madde bulunmuyor. Diğer taraftan Avrupa Birliği yasal olarak en az 20 gün ücretli izin veriyor. Fransa ise 30. Daha çok kıskanmak isterseniz, Avusturya, Belçika ve Danimarka seyahat harcamalarını karşılamak için çalışanlarına tatil günlerinde daha çok para ödüyor. Gerçekten.

Ama çok da üzülmeyin, çünkü istatistiksel olarak konuşacak olursak, bu yazıyı okuyan Amerikalıların çoğu izin günlerinin tamamını kullanmıyor bile. 2013 Expediaaraştırmasına göre, Amerikalılar geçen yıl yarım milyar izin gününü kullanmamış. Kişi başına dört gün düşüyor (tatille birleştirildiğinde bir hafta ediyor). Bu kişiler kullanma şansları olmalarına rağmen, çalışmayı seçmişler.

Peki, bu bir problem mi? Belki değil. 2010 yılında Applied Research in Quality of Lifedergisi bir çalışma yayınladı. Çalışmadaki araştırmacılar Hollanda’daki çoğu insanın tatilden döndükten sonra mutlu olmadığını ortaya koydu. Ortalama olarak bin 500 yetişkinle seyahat öncesi ve sonrasında hissettikleri mutlulukla ilgili anket yapıldı ve ortalama olarak insanlar mutluluklarında bir değişiklik olmadığını bildirdi. Tatillerin iyi bir geri dönüşü olmayacaksa neden onca zaman, para ve enerji harcayalım ki? Tatiller bizi daha mı çok strese sokuyor?

Hollanda verilerine daha yakından bakıldığında görülüyor ki, seyahate ilişkin stres yüksek olduğunda, tatil sonrası mutlulukta hiçbir artış gözlemlenmiyor. Ulaşımı ayarlamak, geziyle ilgili ayrıntılarla uğraşmak, gittiğiniz yere duyduğunuz yabancılık, gidilen yerde kendini yeterince güvende hissedememe, tüm bunlar seyahat edenlerin mutsuzluğuna katkıda bulunuyor ve stresi artırıyor. Tatilden döndükten sonra da çalışmak için daha az enerjileri bulunuyor. Fakat tüm seyahatler bir değil. Daha az stresli bir gezi, iş hayatına daha yüksek seviyelerde mutluluk ve enerjiyle geri dönüş yapamaz mı? Bilimsel olarak kanıtlanmış, daha az stres, daha çok mutluluk ve enerji getiren bir tatil var mı?

Aralık 2013’te seyahat eden 414 kişiyle yapılan 34 maddeli bir ankete dayalı araştırmada Institute of Applied Positive Research’den mutluluk araştırmacısı Michelle Gielan ile birlikte çalıştım. Bu anketten, seyahat ve mutluluk arasındaki ilişki ve stres ile enerjinin seyahat üzerindeki etkileriyle ilgili daha açık bir tablo gözler önüne serildi.

Elde edilen çok önemli bulgular şunu gösteriyordu; işten uzaklaşmak döndüğünüzde sizi daha mutlu, sağlıklı ve üretken yapabilir ama yalnızca belli türde seyahatlerin bu tür sonuçları oluyor. İşe geri döndüğünüzde mutluluğunuzu azaltan şey seyahat değil, seyahat stresi. Tüm geziler birbirine benzemez. Olumsuz geçen gezilerde mutluluk ve stres arasında istatiksel olarak önemli ve güçlü bir bağlantı bulduk. Aynı zamanda gezi sırasındaki mutluluk ve stresli geçen bir geziden sonra iş yerindeki enerji arasında da önemli bir ilişki olduğunu gözlemledik.

Diğer bir deyişle, tatilden gelen mutluluğun çoğu tatilde yaşanan stres seviyesine bağlı. Kötü planlanan ve stresli geçen tatiller, geçirilen zamanın pozitif etkisini azaltıyor. Stres ne kadar az olursa, geçirdiğiniz vakitten o kadar pozitif geri dönüş alırsınız. Pozitif, iyi yönetilen bir seyahat sizi daha mutlu yapabilir ve stresinizi azaltabilir ve iş hayatınıza daha enerjik bir halde dönebilirsiniz.

Pozitif tatillerin enerji ve stres üzerinde önemli bir etkisi bulunuyor. Çalışmamıza katılanların yüzde 94’ü iyi bir geziden döndüklerinde gitmeden öncekiyle eşdeğerde ya da biraz daha iyi bir enerjiye sahip olduklarını belirtti. Halbuki daha az stresli gezilerde yüzde 55’lik kesim geziden öncesine oranla çok daha yüksek seviyelerde enerjiyle işe döndüklerini söyledi.

Pozitif tatiller yaratabilmeniz için işte size birkaç tüyo

Detaylara odaklanın. Katılımcıların yüzde 74’ü, tatilin en stresli kısmının ayrıntılar olduğunu belirtti: seyahatin belirsizliği, ulaşım, gezi sırasında bir şeyler bulmaya harcanan vakit, gidilen yere duyulan yabancılık hissi. Acı çekmek yerine yardım isteyin. Tatilinizin belli kısımlarını ayarlaması için iyi bir seyahat acentesiyle anlaşın.
En az bir ay öncesinden tatilinizi planlayın. Ankete katılanların yüzde 90’ı, iyi bir geziye gitmeden bir ay önce tüm ayrıntıları planladı. Negatif gezilerde ise, yüzde 28’lik kısım geziye gitmeden önceki güne kadar bazı şeyleri ayarlamaklar uğraşıyordu. Ne kadar erken planlarsanız, o kadar iyi.

Uzaklara gidin. Ortalama bir seyahat mutluluğunuz ya da stresiniz üzerinde pozitif bir etki yaratmaz. Ama geçtiğimiz beş yılda en iyi seyahatlerin yüzde 84’ü ülke dışına yapılanlardı. Bu bulgu, Twitter’ın araştırma bulgularını da doğruluyor; kullanıcıların mutluluk seviyesi, kullanıcı evinden ne kadar uzakta check-in yaparsa o kadar artıyor. Ayrıca katılımcıların yüzde 94’ü, tatil sırasında seyahat etmeyi “evde geçirilen tatilden” daha anlamlı buluyor.

Gittiğiniz yerleri bilen insanlarla tanışın. Gezi sırasındaki en büyük stres kaynakları, seyahat detaylarıyla uğraşmak, kendini güvende hissetmemek, yer hakkında yeterince bilgi sahibi olmamak. En iyi gezilerde, insanların yüzde 77’si, gittikleri yerlerde yerlilerle tanıştı ya da bilgili bir arkadaş edindi, ki bu durum da en kötü geçen gezilerden yüzde 35 daha fazla. İnsanları kişisel olarak tanımıyorsanız, Monograms gibi şirketlere başvurun. Bu şirketler seyahat eden kişilere gezi sırasındaki stresi azaltmak adına sosyal destek ve bilgi sağlaması için yerli bir rehber tahsis ediyor.

Eğer mutluluk bir avantajsa ve iş yerindeki stresi azaltmak için bunun bir yolunu bulmamız gerekiyorsa, hata yapmayın, tatile çıkın ama her şeyi doğru bir şekilde yapın. Pozitif bir gezi planlayın, tatilden deşarj olmuş bir şekilde, daha az stresle, daha çok mutlulukla dönün.

Yazar: Shawn Achor / HBRTürkiye