Anne babalar çocuklarıyla gurur duymak isterler. Onların bu arzuları çocuklar için motivasyon kaynağıdır. Her çocuk anne babasının takdirini kazanacak işler yapmak ister. Bu motivasyon gençlerin en tepkisel oldukları çağlarında bile geçerlidir ve takdir edilmek hepimizin ortak ihtiyacıdır. Takdir edildiğini, onaylandığını hisseden insan daha yüksek performans gösterir. Hepimiz takdir kazanmak için gayret göstermeye hazırızdır. Büyükleri tarafından iyi yaptığı şeyler için övülen, kendileriyle gurur duyulan çocukların özgüveni daha kolay gelişir. Aksine, önemsendiğini hissetmeyen, ne yaparsa yapsın kimsenin kendisiyle gurur duymadığını düşünen çocuklar kendilerini değersiz hissederler.
Fark edilmek, takdir edilmek, yaptıklarımızın birilerine gurur verdiğini bilmek hepimiz için en temel itici güçlerden birisidir. Hangi yaşta hangi konumda olursak olalım hem kendimizle gurur duymak hem de başkalarının hayatlarında bir gurur kaynağı olmak isteriz.
Başkalarının bizimle gurur duyması, kendimize biçtiğimiz değeri, özgüvenimizi artırır; bu dünya üzerindeki varlığımıza da bir anlam ve değer katar.
Gurur duyulacak işler yapmak demek “olması gerekeni”, yapılması gerekeni” hatta “herkesin yapamadığını yapmak” demektir. Bu nedenle gurur duyulacak işler yapmak isteyenlerin idealleri vardır. Onlar bu idealler uğruna gayret gösterip sonuç almak isterler.
Gurur, sadece kişisel hayatımızda elde ettiğimiz başarılarla sınırlı değildir. İş hayatımızda da gurur duyacağımız şeyler yapmak isteriz.
En başarılı şirketlerin aynı zamanda en çok çalışılmak istenen şirketler olması bu nedenledir. İnsanlar başarıyı paylaşmak, başarılı işleri yapan bir takımın parçası olmak isterler. İnsanların başarılı sporcu, sanatçı ve iş insanlarıyla kendilerini özdeşleştirmeleri “başarıyı paylaşma” isteğidir. Başarı duygusunu tatmak, başarıdan gurur duymak paradan bile daha önemlidir.
Peter Drucker’ın söylediği gibi “Liderlerin günümüzde artık kontrol edemeyecekleri, yalnızca motive edebileceği bilgi işçilerine maddi çıkardan daha anlamlı bir amaç sunmaları şarttır.” Onlara “kendileriyle, takım arkadaşlarıyla, yönettikleri markalarla gurur duyacakları bir şirkette çalışma şansını sunmak” bütün iş ortamlarında işleyen, son derece etkili bir yöntemdir.
Sadece para kazanmayı değil yaptıkları işle gurur duymayı önemseyen liderler, çalışanların yaptıklarıyla gurur duyacakları bir iş ortamı yaratmakta zorlanmazlar. Değerler üzerine kurulu liderlikte, gurur duyulacak işler yapmak için her zaman bir “sebep” vardır: Ürettiğimiz ürün ve hizmetin başkalarının hayatlarında yaratacağı olumlu değişiklikler hepimiz için bir gurur kaynağı olabilir.
Yaptığımız işin etkilediği insanlar, yaptıklarımızla başkaları için yarattığımız fırsatlar, bizden dolayı başka insanların da elde ettiği başarılar; hep birlikte üretilen değer, yaratılan fark, takdir edilmek… Hepsi paha biçilmez birer gurur kaynağıdır.
Gurur duyulacak işler yapmayı bir başarı kriteri olarak koymak, paradan ve unvanlardan daha kalıcı bir itici güçtür.
İnsanlar kendilerinin ve ailelerinin ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde bir gelir elde etmedikleri taktirde yaptıkları işten gurur duyarak tatmin olmazlar elbette. Ama diğer taraftan da sadece para üzerine kurulu ödül-ceza sistemlerinin de kalıcı bir tatmin ve başarı sağlamadığı da bir gerçek. Araştımaların da gösterdiği gibi, ödül-ceza yöntemleri insanların daha “zeki ve yaratıcı” aldatma yöntemleri bulmasına yol açar.
Para, bizim başkaları için harcadığımız zamanın ve kattığımız değerin karşılığıdır ve bir “hak ölçüsüdür”. Fakat tek amaç olarak para kazanmayı hedeflemek yani işin merkezine parayı koymak genel kural olarak iş ahlakını ve çalışma ortamını yozlaştırır. (Para Motivasyon Sağlar Mı?) Çalışanların kalbini kazanacak, onları şirkete bağlayacak, performanslarını artıracak şey aslında para değildir. Yapılması daha zor ama değerli olan, çalışanların hakkını verip onların sonuçlardan gurur duyacakları bir ortam yaratmaktır. Onları ortak bir başarı için bir araya getirebilmektir.
Gurur duygusu bizi en çok motive eden duygulardan biridir. İnsanlar gurur duyulası işler yapmak, gurur duydukları bir takıma katkı sağlamak için hiç başarılamaz gibi görünen işleri bile başarabilirler ve takdir edilmek duygusu bizi tetikler.
Sporcuların şampiyon olması için fiziksel ve zihinsel olarak üstün bir performansa ulaşmaları gerekir; ama bu yeterli değildir. Üstün sonuçlar almak için gurur duyacakları bir amaçları da olması gerekir.
Gurur duygusu harekete geçtiği zaman kendimizi aşarız. Değer verdiğimiz insanların bizimle gurur duyacaklarını bilmek bizi bir “savaşçıya” dönüştürür. Gurur duyduğumuz işlere bağlanırız. Gurur duygusunun harekete geçtiği ortamlarda “aidiyet duygumuz” da, fedakârlık yapma isteğimiz de tetiklenir.
Jon Katzenbach, insanların yaptıkları işle, çalıştıkları şirketle gurur duymalarıyla oluşan yoldaşlık ve bağlılık duygularının asla “kopyalanamaz” olduğunu söyler. Katzenbah, “Sizi ve çalışanlarınızı nelerin gururlandıracağını araştırın, bunlar başarılarınızın anahtarıdır.” der.
Gurur duyulacak iş ortamı yaratmak ve gurur duyulacak sonuçlar almak “değerler kültürüyle” iç içe örülüdür.
Jon Katzenbach’a göre çalışanların gurur duyacakları üç ana konu vardır:
1.Yaptıkları işlerin sonuçları, ürettikleri ürünler ve hizmetler, markalarının gücü.
2.Nasıl çalıştıkları, iş ortamının değerleri, ahlaki ve etik kuralları.
3.Kim için ve kimlerle çalıştıkları. Birlikte çalıştıkları insanların nitelikleri, çapları, yaratıcılıkları. Bu insanların oluşturdukları iş kültürü.
Ben liderlerin kişilikli davranışları teşvik etmelerinin, insanlara değer vermelerinin bir iş ortamında gurur duygusunu yüceltmenin zeminini oluşturduğuna inanıyorum. Liderlerin önemli görevlerinden birisinin, gurur duygusunu oluşturacak bir ortamı yaratmak olduğuna inanıyorum.
Yapmaktan gurur duyacağımız her şey, kendimizi gerçekleştirmemize ve hayatta aradığımız anlamı bulmamıza katkıda bulunur. “Değer ve anlam” odaklı liderlik gurur duygusunu motive eder ve sadece performansı değil, aynı zamanda insanların işten aldıkları keyfi de artırır.
Yazan : Temel Aksoy
