Uzun süreli film veya dizilerden birkaç dakikalık can alıcı yanlarıyla özet çıkarabilmek, fragman çıkartabilmek ne kadar önemlidir değil mi? Belki de çalışmanın tamamını ortaya çıkarmak kadar hayati ve işin en zor taraflarından biri. Gişe, rating, izleyici vb. başarısına giden yolda ilk adım!
O halde fragman yapımcılarının kullandıkları yöntemlere göz atmak, özlü, yalın anlatımlar için çok yararlı ipuçları verebilir. Bir göz atalım;
Kısa aslında uzundur!
İyi konuşma yapmanın ipuçları… Harika bir hikaye anlatıcısı olmanın beş yolu… Büyüleyici sunumlar hazırlamanın sırrı… Tarzındaki yazıların, paylaşımların çoğunda şöyle bir anekdot aktarılır;
Bir uzmandan üç saatlik seminer vermesi için bütçe isterler. Konuşmacı rakam belirtince de “Oo çok pahalıymış. O zaman süreyi 30 dakika yapalım, bütçeyi indirin” derler. Konuşmacı da şu yanıtı verir:
Aksine bu durumda bütçe daha da artar, çünkü ben üç saatlik konuşma için birkaç saat, 30 dakikalık konuşma için üç gün çalışmak zorunda kalıyorum. Kısa konuşmak, anlatmak; uzun konuşmaktan çok daha fazla zaman ve emek, hazırlık ister.
Evet doğrudur. Karmaşık, uzun içeriği, hangi formatta olursa olsun sadeleştirmek, kısaltmak çok daha zordur. Bu yüzden sinema endüstrisi fragmana müthiş önem verir. Çünkü fragman bir filmi rezil de vezir de edebilen kilit unsurlardan biridir.
İşte bu yüzden, günümüzün hızlı rekabet ortamında her an bir yerlerde, bir şeyleri sabırsız, dikkati dağınık insanlara sunmak, anlatmak ve etkilemek zorunda olanların fragman yapımı konusunda uzman kişilere kulak vermesinde yarar var.
Genellikle film, dizi fragmanı hazırlayanların önerilerinden derlenmiş ipuçları:
Artık hikayeciliğin gücünü, olmazsa olmaz etkisini kimse tartışmıyor. Tüm kaynaklar, üstatlar “alan, format ne olursa olsun, konuyu kolay anlaşılır bir hikaye ile örmek, aktarmak iyi konuşma ya da sunum yapmanın, anlatmanın ön koşuludur” diyor.
Ancak iyi bir hikaye kurgusu tek başına yetmiyor. Öyküyü can alıcı, akıl çelici, unutulmaz kılacak teknikler, taktiklerle ve çok kısa sürede aktarmak gerekiyor. İşte fragman uzmanlarından bazı tavsiyeler:
Hızlı başla, büyük bitir!
Bunların ilki de hemen başlar başlamaz konu ile ilgili çok güçlü ve duyanı, göreni kıskıvrak yakalayan bir diyalog, görsel, müzik, ses ya da örnekle başlamak ve çok çok etkileyecek, unutulmaz bir sonla bitirmek oluyor.
Beynin bağlantı mekanizmasına göre insanlar ilk önce son sahneleri hatırlayıp, sonra başlangıç sahnelerine, başa dönüyorlar. O yüzden hikayenin sondan başa doğru “dinleyenler, izleyenler ne hissetsin, kafalarında ne götürsünler, ne iz bırakmak istiyorum?” sorusuna yanıt vermeye çalışarak yapılandırılması gerekiyor.
Sürprizli, şaşırtıcı sorular ve yanıtlarla donat!
Sorular, şaşırtmak, düşündürmek vb. izleyiciyi bağlamak, dikkat kesilmesini, katılmasını sağlamak için her zaman ve her uzunluktaki sunum, aktarım için en etkili yöntem. Ana konuyla ilgili şaşırtıcı detayları pat pat, peş peşe aktarmak yerine sorularla açmak, merak uyandırmak gerekiyor. Bu şekilde izleyenlerin katılmasını, düşünmesini sağladıktan, iyice yükselttikten sonra da yine güçlü bir stille yanıtların anlaşılır, yalın, sahici örneklerle verilmesi gerekiyor.
Düz düşünme, karıştır!
Doğal olarak, hikayelerin güçlü başlangıç ve bitişleri arasında, gövde bölümünde de bir çok alt öykücükler, kısımlar oluşuyor. Klasik anlatıda bunların her biri için de önce girişi yap, ana unsurları tanıt, konuyu anlamalarını sağla, sonra detaylandır, karıştır, dolandır, hikayeyi genişlet ve son olarak daralt, toparlayarak sonlandır diye bir sıra olması öğretiliyor. Daha ilkokulda, kompozisyon yazarken öğrendiğimiz; başlangıç, gelişme, sonuç sıralamasına uyulması bekleniyor. Oysa artık hiçbir şey bu kadar tek düze ve lineer değil. Hem hayat hem de izleyiciler, okuyucular, dinleyenler daha sofistike. İnsanlar karmaşık, şaşırtıcı şeyler bekliyorlar. Kısacası usta fragman yapımcıları “sırayı bozun, çok boyutlu düşünün” diyorlar. İlgi çekici olmak için sıradan çıkmak, sürüden kopmak, ezberleri bozmak gerekiyor.
Yazıyı harika hikaye anlatıcılığı için en popüler 21 teknikle tamamlayalım:
- Anlatmak yerine gösterin. Görselleri konuya göre edit edin. Gereksiz video bölümlerini kesin. Taklit ve benzetmelerle canlandırmalar yapın.
- Dinleyicilerinizle bağlantılı bir karakter kullanın. Gerçek biri yerine hayali birini de kurgulayabilirsiniz. Önemli olan dinleyicilerinizin benimsemesidir.
- Yer, zaman, ortam vb. bilgilerini verin. İnsanlar kafalarında sahneyi canlandırabilsinler.
- Bir ton belirleyin. Duygusal, gergin, ciddi, neşeli, mizahi vb. Ama her halükarda bunu en içten, en sıcak halinizle aktarın. Tekdüze olmayın.
- Bitişte toparlayın. Başlangıç, gelişme, sonuç sıralamasına tam uymasanız da her dinleyici sonunda bir kapanış bekler. Eee ne oldu şimdi? Sonuç? Sorusu kafalarda hep dolaşır. Onları yanıtlamalısınız.
- Aralara gizem, soru serpin. Merak dinleyiciyi hikayeye bağlayan en önemli şeydir. Merak edilmeyen, ilgi duyulmayan şey dinlenmez, izlenmez.
- Gerçekçi diyaloglar kullanın. Aktarmak istediğiniz konuşmaları mutlaka önceden prova edin. İçselleştirin. Duyduğunuz gibi, aynen kullanmayın. Kulağa nasıl geldiğini algılayın. Tonlamalar, jest ve mimiklerle içselleştirin.
- Anlatınızı, sunumunuzu ses, görüntü ve müzikle çekici hale getirin. Bunları kolayca ekleyebileceğiniz, edit edebileceğiniz pek çok uygulama var artık.
- Bir karışıklık, karmaşa, sıkıntı yaratın. Konuyu bir soruna bağlayın. Bir problemin çözümü olduğunuzu anlamalarını ancak bu şekilde mümkün kılarsınız.
- Arketipler kullanın. Hikayenizin kahramanları, iyi, kötü, masum vb. tipleri olsun. Hepimiz bunları severiz. Çok bilinen bir hikayeyi alıp, kendinizinkine de uyarlayabilirsiniz. Kötü bir muhasebeci, iyi kalpli finansçı, masum çalışan vb.
- Olayları kimin gözünden anlatacağınıza karar verin. Bir kadın mı, finansçı mı, patron mu, çalışan mı konuşacak, anlatacak, karar verin. Aktarımın o duyguları yansıtması önemli.
- Çok çarpıcı bir video, viral bir film, marka hikayesi ile başlayıp, dinleyiciyi hemen kendinize bağlayın. Tüm masalların “Bir varmış, bir yokmuş… Bir zamanlar köyün birinde ” diye başladığını ve daha ilk cümle ile dinletmeyi başardığını hatırlayın.
- Başlamak ve bitirmek en önemli kısımlar biliyoruz. Meşhur bir filmin en çarpıcı sahnesini, konuyla ilgili komik bir görseli, çarpıcı herhangi bir örneği kullanabilirsiniz.
- Bir tema belirleyin ve her şeyi onun etrafında örün. Bu yüzden en önce temayı bulup, sonra hikayeyi örmek çok daha sağlam bir yapı oluşmasını sağlar.
- İnteraktivite katın. Katılım sağlayın. Bunun için dijital araçlardan yararlanın. Dinleyiciyi, izleyiciyi sunumunuzun doğal parçası yapın.
- Mutlaka kuvvetli görseller kullanın. Ne anlatırsanız anlatın görselleştirmeye gayret edin. Çöp adam dahi olsa görsel anlatımın gücünden yararlanın.
- Dinamik karakterler kullanın. Anlatının merkezinde bazen bir öğrenci, bazen hata yapan biri olsun, sonunda da hatasını düzeltsin, başarsın. Herkes kendinden bir parça bulsun.
- Bir tane de değişmez bir karakter, unsur olsun. Zorluklar onu etkilemesin ve temel konunun daha iyi anlaşılmasına yardımcı oyuncu rolünü üstlensin. Bunun ille de insan olması gerekmez.
- Duygularınızı seyircinize, dinleyicinize geçirin. Dinleyicilerinizin sizinle aynı duygusal frekansa girmesini sağlayın.
- Bir doruk noktası, hikayenin en yüksek, en önemli olduğu noktayı belirleyin ve orayı hakkıyla vurgulayın.
- Sonunda çözümü verin. Olayı, sorunu çözün. İnsanların rahatlamasını, bir umut ışığı dahi olsa onu görmesini, yanlarında bir şeyler götürmelerini sağlayın. Harekete geçme isteği uyandırın.
Yukarıdaki tekniklerin hepsini aynı anda uygulamanız mümkün olmasa da en başta anlattığımız “fragman” hazırlama ipuçlarını hatırlayın: Hızlı başla, büyük bitir; sürprizli, şaşırtıcı sorular ve yanıtlarla donat; düz düşünme, karıştır!
Yazan : Ufuk Tarhan | HarwardBusinessReview
